Najveći potencijal za uštede u potrošnji energije u BiH leži u stambeno-poslovnim zgradama, koje troše više od polovine ukupne energije, ističu stručnjaci povodom 5. marta, Svjetskog dana energetske efikasnosti.

Dok vlasti u ekonomski razvijenim zemljama zajednicama stanara nude podsticaje za ugradnju izolacionih materijala kojima će utrošiti manje energije za grijanje zimi, odnosno za hlađenje u ljetnom periodu, u BiH su zajednice etažnih vlasnika prepuštene same sebi.

“U BiH ne postoje podsticaji za energetsku efikasnost stambenog prostora, bilo na lokalnom, entitetskom ili državnom nivou, dok, primjera radi, u Austriji država plaća 30 do 40 odsto vrijednosti ugradnje termofasade kroz materijale ili povrat poreza”, ukazuje Hamid Mehinović, direktor centra za promociju energetske efikasnosti “Energis” iz Sarajeva.

Sporadični projekti energetske efikasnosti stambenog prostora u BiH su, kako kaže, podržani isključivo od strane međunarodnih organizacija koje promovišu ciljeve strategije EU “20-20-20 do 2020.” (20 odsto uštede energije, 20 odsto učešća energije iz obnovljivih izvora i 20 odsto smanjenje stakleničkih gasova, sve do 2020. godine).

U RS je nedavno usvojena Strategija razvoja energetike do 2030. godine u kojoj se navodi da su zgrade, uključujući domaćinstva i uslužni sektor, najveći potrošač finalne energije s učešćem od 51,8 odsto. Koliko je to visok udio, pokazuje i podatak da bi RS dosljednom primjenom mjera energetske efikasnosti nivo energetske potrošnje zgrada tek za 18 godina mogla svesti na današnji evropski prosjek od oko 40 odsto.

Kako bi se postigle planirane uštede, procjenjuje se da bi energetski trebalo obnoviti 136.960 starih stambenih jedinica u RS ukupne površine 12,25 miliona kvadratnih metara. Strategija predviđa osnivanje fonda koji će usmjeravati dio sredstava za podsticanje energetske efikasnosti, kako bi se realizovale aktivnosti i mjere koje su isplative za društvo, a u obliku zajmova, subvencija, povoljnih kamatnih stopa i donacija.

Očekivana investicija za ulaganje u povećanje energetske efikasnosti na prosječnoj zgradi građenoj prije 1987. godine, za postizanje ušteda od 60 odsto, procjenjuje se na prosječno 100 KM po kvadratnom metru površine, što bi značilo ukupno ulaganje u energetskim obnovama do 2030. od oko 1,2 milijarde KM.

“Uz pretpostavku da bi se podsticalo 30 odsto ukupne investicije, to bi značilo izdvajanje oko 375 miliona KM ili u prosjeku 16 do 20 miliona godišnje”, ističe se u Strategiji razvoja energetike RS do 2030.

Drugi sektor po nivou potrošnje energije je industrija sa učešćem do 25 odsto, prije svega u proizvodnji metala, zatim, hemijskoj industriji, produkciji nemetalnih minerala, rudarstvu i kamenolomima.

U metalskom sektoru RS daleko najveće učešće u potrošnji energije ima zvornička fabrika glinice “Birač”, koja je upravo zbog visokih troškova proizvodnje nedavno započela projekat prelaska sa tečnog na čvrsto gorivo – ugalj, čime procjenjuje da bi uštedjela tri miliona KM na mjesečnom nivou.

Ulična rasvjeta

U centru “Energis” kažu da su pozitivni primjeri javnih ulaganja u energetsku efikasnost započeti od nekoliko lokalnih zajednica koje klasičnu uličnu rasvjetu mijenjaju štedljivim LED sistemima.

“Opština Goražde je rasvjetu na trgu promijenila u LED sisteme, dok su Grude započele s tim projektom, ali su zbog manjka sredstava počele da traže sufinansijera. U Tuzli idu još korak dalje, pa na LED sisteme rasvjete na glavnim trgovima i ulicama ugrađuju solarne panele kojima bi tokom sunčanih dana potpuno eliminisali potrošnju”, kazao je Hamid Mehinović, direktor “Energisa”.

Autor: Predrag Klincov / Nezavisne Novine